Kurmes Dernegi Resmi Web Sitesi

İngiltere'nin sömürge belgeleri yayınlanıyor

Kenya'da İngiliz yönetimine karşı çıkan Mau Mau isyanına katılmış 4 Kenyalının, Ocak 2011'de Yüksek Mahkeme'de bir dava açması üzerine İngiltere'nin sömürge belgeleri ortaya çıktı. Mahkeme, sömürge döneminin tartışmalı olaylarına açıklık getirecek belgeleri yayınlama kararı verdi. İngiltere'nin sömürge dönemine ait gizli belgeler mahkeme kararıyla yayınlandı. Mahkeme kararıyla yayınlanan gizli belgelerin, sömürge döneminin tartışmalı olaylarına açıklık getireceği kaydedildi.

Daha önce kaybolduğu düşünülen belgelerin, sömürge döneminin tartışmalı olaylarını da kapsadığını belirten BBC'nin haberine göre; Kenya'daki Mau Mau isyanı, Hint Okyanusu'ndaki Chagos Adaları'nın boşaltılması ve Malezya ayaklanması gibi tartışmalı konular gün yüzüne çıkacak.

Dışişleri Bakanlığı, "mümkün olduğu kadarıyla bütün belgeleri" yayınlayacağını açıkladı. Ulusal Arşiv Kurumu ise, belgeleri Kasım 2013'e kadar altı kademede kamuoyuna açacak. İlk kademede yer alan bin 200 dosya, İngiltere'ye fiziki olarak transfer edilen ya da göç eden ve 1930-70 yıllarına ait belgelerden oluşuyor.

Bunlar eski İngiliz sömürgelerinden Aden, Anguilla, Bahama adaları, Lesotho, Botswana, İngiliz Hint Okyanusu Toprakları, Brunei, Kıbrıs, Kenya, Malaya, Sarawak ve Seyşeller'e ait resmi belgelerden oluşuyor.

BBC'nin yayınladığı habere göre, ilk yayınlanan belgelerde; "Yetkililer, 1938'de kelebek peşinde koşan turist kılıklı Nazilerin Doğu Afrika'yı işgal etmesinden korkuyor.

1950'lerde Kenya'daki Mau Mau isyanını desteklediğinden şüphe duyulan köylülerin hayvanlarına el konuluyor.

1955'te Kıbrıs'ta şiddet içeren bir ayaklanmaya son verilmesi yönünde görüşmeler sürerken Kıbrıslı bir Rum liderin gizlice Seyşeller'e gönderilmesi planlanıyor.

İngiltere'nin Hint Okyanusu'ndaki sömürgelerinden Chagos Adası sakinleri göçe zorlanıyor.

1959'da ABD'de okumak üzere gönderilen Kenyalı öğrenciler arasında gelişen 'Amerikan karşıtı ve beyaz karşıtı' eğilimlerden kaygı duyuluyor" gibi bilgiler yer alıyor.

 

DOSYALARI KENYALILAR ORTAYA ÇIKARTTIRDI

 

Kenya'da İngiliz yönetimine karşı çıkan Mau Mau isyanına katılmış 4 Kenyalı, Ocak 2011'de Yüksek Mahkeme'de bir dava açmıştı. Dava sırasında hükümet, eski sömürgeler bağımsızlığına kavuşmadan hemen önce 8 bin 800 dosyanın gizlice İngiltere'ye gönderilmiş olduğunu kabul etmek zorunda kalmıştı.

Arşiv, İngiliz sömürge yetkililerinin dosyaları gizlice İngiltere'ye göndermek üzere bunları nasıl seçtiklerini de ortaya koyuyor. Bu seçme işleminde, Sömürgeler Bakanı Iain Macleod'un 1961 tarihli memorandumunda belirtilen kriterler kullanılıyor.

Bu memorandumda; İngiltere hükümetini, diğer devletleri, polisi, orduyu ya da kamu görevlilerini utandırma, isithbarat kaynaklarını açığa çıkarma ya da başka hükümetlerin bakanları tarafından kullanılma potansiyeli taşıyan belgelerin saklı tutulması emri veriliyor.

1961 tarihli Kenya savunma bakanlığı belgeleri, yerli hükümetlerden bilgi saklamak amacıyla sömürge valilerinin "Dikkat" gibi tabirlerle yeni gizleme yöntemleri geliştirdiğini ortaya koyuyor.

Böylece bu özel damgaları taşıyan dosyalara yalnızca "Avrupa kökenli İngilizler"in bakması, "kalıt" dosyalarının ise gelecek yerli yönetimlere aktarılması sağlanıyordu.

 

BAZI BELGELER İMHA EDİLDİ

 

Kenya dosyaları ayrıca bazı materyallerin yok edildiğine dair veriler içeriyor. Nisan 1961 tarihli bir memorandumda, eski "ölü dosyaların" uzun uzadıya incelenip ayıklanmasını önlemek üzere Savunma Bakanlığı arşivlerindeki ve gizli arşivlerdeki çok sayıda belgenin yakılması emri veriliyor.

Malezya'daki sömürge dosyaları da, 1957'de ülke bağımsızlığına kavuşmadan önce bazı belgelerin imha edildiğini ortaya çıkarıyor. Temmuz 1956 tarihli bir resmi mektup, komünist gerillalarla çatışma dönemi olan 1948-60 yıllarına ait arşiv belgeleri konusunda yapılması gerekeni soruyor. Bu belgeleri tek tek elden geçirmek için yeterli zaman olmadığını dile getiren mektup, bunların imha edilmesi için izin istiyor. Üst makamların istenen bu izni verdikleri başka bir mektup da arşivlerde yer alıyor.

Dışişleri ve Milletler Topluluğu Bürosu tarafından arşiv belgelerini incelemek üzere görevlendirilen Cambridge Üniversitesi tarih profesörü Tony Badger, hükümetin "ilgi uyandıran belgeler"den ziyade kendi uygun gördüğü belgeleri yayınladığını ifade ediyor. Belgeleri yayınlama zamanının çoktan geldiğini söyleyen Badger'in tahminine göre, belgelerin yüzde 1'lik bir bölümü için yayın izni verilmemiş.