Kurmes Dernegi Resmi Web Sitesi

GAXEND(SER SAL)-AZİZ ÖZ

Bilindiği gibi eskide 13 Ocak akşamı yılbaşı gecesi kabul edilirmiş.
Sanırım bu durum JULYEN takviminin yılbaşına denk gelmektedir.
İşte bu yılbaşı geçmişten kutlana gelmiş olmakla birlikte, günümüzde unutulmaya yüz tutmuş.

Hatta ne yazık ki unutulmuş diyebiliriz.
Peki neler yapılırmış, nasıl kutlanırmış?
Öncelikle mezarlar ve kutsal yerler ziyaret edilirmiş. Mum ya da peltık yakılırmış.

Lokma dağıtılırmış.Mutlaka hedik ve Gömme pişirilirmiş.

Gömmenin içine küçük bir parça odun konurmuş.

O parça kimin kaşığına gelirse o zengin olacakmış o yıl.

Yine çeşmeye gidilir, mum/peltık yakılırmış, bir kısım hedik çeşmenin başına bırakılıp, bir kap suyla dönülürmüş.
Hedikler gaxend dolaysiyle gelen konuklara, ceviz ve badem çekirdeği ile birlikte ikram edilirmiş.
Hediklerin bir kısmı, ağıl ve ahıra serpiştirilirmiş. Gelen yılın bereketli olmasını sağlıyormuş. Ahıllarda geç saatlere kadar ışık yakılırmış.
Komşu evler ziyaret edilir ve çeşitli armağanlar (sabun, çorap, mendil vb.) verilirmiş.

Yılbaşından bir ya da iki gün önce herkes temizlik,banyo işlerini mutlaka bitirirmiş.
Asıl önemli olan çocuklarla birlikte yapılanlar.

Aynen bugünkü noel baba gibi giyinen bir yetişkin( hazır beyaz sakal yerine beyaz yün kullanılırmış) çocuklarla birlikte ev ev dolaşarak çocuklara hediye toplarmış ya da gördükleri çocuklara hediye verirmiş. Bu iş hem gündüz hem de gece yapılırmış.

Hatta bu ziyaretlerde "noel baba" dayak da yermiş gelenek gereği.

Noel babanın adı "qalık"mış.
Ev sahipleri eve ilk gelenin kız çocuk olmasını isterlermiş. Çünkü kız çocuk gelirse baharda doğacak kuzuların çoğu dişi olurmuş.
Geceleri de gençler, evler toprak damlı olduğu için, dama çıkıp bir sırığı ucuna torba bağlayarak ocaktan aşağıya sarkıtırmış. Sırığı sağa sola çarptırarak, ev sahibinin dikkati çekilirmiş.

Ev sahibi torbaya, ceviz, elma, kuru yemiş, vb. yiyecekler olduğu gibi para, çorap, mendil gibi hediyeler de koyabiliyormuş. Daha sonra sırık yukarı çekilirmiş hediyelerle birlikte.
Ziyaretetçiler gittikleri evlerde hediyeyi şu tekerlemeyle isterlermiş:
sere sale
bıne sale
daye rabe naw male.