Dersim Katliamı Canlı Tanıkları Kurmeş'te Konuştu
.jpg)
Köyümüzü 8 Nisan Cuma günü 37-38 Dersim Katliamını araştırmak, o dönemi şu veya bu şekilde yaşamış, görmüş canlı tanıkları dinlemek, 37-38 döneminin onlar üzerindeki etkilerini gözlemlemek üzere aralarında ABD li bir avukatında bulunduğu bir komisyon ziyaret etti.
Komisyonda ABD li Avukat Mr. Barry Fisher ile birlikte Avukat Erdal Doğan da bulunmaktaydı. Komisyonu köyümüzün girişinde Köy muhtarı ile birlikte Dernek temsilcilerimiz ve kalabalık bir köylü grubu karşıladı. Kısa bir tanışmanın ardında köylülerimiz tarafından tamamı yöresel yemeklerden oluşan bir ziyafet konuklarımıza sunuldu, yemeğin ardından içilen yine yöremize has çedene kahvesinden sonra canlı tanıklarla konuşmak üzere evlere gidildi.
Dersim katliamında yakınlarını yitiren başta Şir olmak üzere Elif Özçelik ve bir çok köylümüzle konuşuldu. Canlı tanıklar dinlenirken yer yer duygusal anların yaşandığı gözyaşların döküldüğü o döneme ait yaşanılanların tekrar yaşandığı görüldü. Şire çocukluk yıllarında yaşadığı bu vahşeti anlatırken katliamın gerçek boyutunu bütün çıplaklığıyla ortaya seriyordu. İn köyünde yapılan katliamı anlatan Şİre 3 ayrı yerde toplu mezarların olduğunu belirterek kendisininde son dönemlere kadar yakınlarını yitirdiği bu mezarları ziyaret ettiğini dua okuduğunu ve asla unutamadığını belirtti. Hatta bu mezarları her ziyaret ettiğinde toprağı eşerek ölenleri çıkarmak istediğini orada bir avuç toprak alarak kendisiyle birlikte taşıdığını ve öldüğündede bu toprağında yanına gömülmesini istediğini böylece onları herzaman yanında hissedeceğini dolan gözleriyle anlatıyordu.
37-38 Dersim Katliamı sırasında köylülerimizin tepe başlarında sürekli nöbet tuttuklarını , katliama karşı hazırlıklı olduklarını, köyde kalmayarak dağlık alanlarda yaşadıklarını, saklandıklarını hatta öyleki bazı köylülerimizin kendi evlerinin etrafını kuru otlarla sararak askerlerin köye girişleri esnasında kendilerini ve evlerini askerlerin ellerine geçmemek için yakmaya hazırlandıklkarı anlatılanlar arasındaydı.
Şir Elmakaşı (Poxaters) köyünde olan Süleyman Axa nın hikayesini anlatırken acı dolu anların tekrar canlandığı hemen gözlendi. Süleyman ağa ve eşi atlı askerler tarafından yakalanırken Malkatya'da okumakta olan oğulları Yusufun'da geldiğini ve yakalandığını görürler. Süleyman ağa oğlu eşi ve bir başka aile (2 kızkardeş ve birde erkek kardeş) askerler tafından götürülürken yanına sadece sazını almak istemiş ve askerlerden şunu istemişti:" Ben biliyorum siz bizi öldürmeye götürüyorsunuz sizden tek isteğim beni ve eşimi oğlum Yusuf'tan önce öldürmeniz." Fakat askerler bunu kabul etmeyerek önce Yusuf'u öldürmeye çalışmışlar buna karşılık Süleyman Ağa ve eşi Şem oğullarının üzerine çullanarak onu korumaya çalışmışlar ama askerler Yusuf'u aralarında çekerek vuruyorlar o an Süleyman ağa ile Şire oracıkta yığılıyorlar ve öldürülüyorlar bu kargaşadan yararlanan iki kız kardeş oradan kaçıyorlar. Daha sonra kaçamayacaklarını ve askerlere yakalanacaklarını anlayan erkek kardeşleri silahını çekip her iki kızkardeşine "Askerlerin eline geçerseniz daha kötü olursunuz "diyerek onları vuruyor ve sonrada kendisi öldürülüyor.
Bütün bu olanları duyan Şire kısmi felç geçiriyordu. Diğer kardeşleri Doğan ve Cevriye sürgüne yollanıyor yıllar sonra Doğan aklını yitirecek ve kendisine deli doğo diye çağıracaklardı.
Gaze İn e Def u dumane
Nivi Berfe Nivi Barane
Ki ku keçike azıp pırs dike
Ew Doğan Wa Asya u Fidana
Ez Çume diyare İn e
Sur dike jı Xune
Te Yusuf'a te le ketiye
Ez ke bıdme şune
37-38 dersim katliamında İn köyünde yaşanan bu dramada yakılan bu ağıtlar yürek dağlamasında ne yapsınnnn.
Kurmeş'ten Ali Haydar Gürbüz
