Kurmes Dernegi Resmi Web Sitesi

ALEVILIGIN ISLAM ONCESI ETKILENDIGI DIN VE DUSUNCE AKIMLARI - 2 - Haydar Aslan

Birinci bolumde Sufizm,Şiilik ve Alevilik ilişkisinde bahs edecegimi belirtmistim . Samanizmin alevilerin esas dini olmadıgını, samnlıktan doğa kultleri ile alakaıi olarak etkilendiklerini belirtmiştim. Bu konuda yoremizle ilğili bir örnek vermek istiyorum.Yakın zamana kadar köylülerimiz kozuğ dağına çıkıp, kurbanlar kesip, dualar edip,burdaki çedene (melengiç) ağacına mendiler bağlarlardı.Ayretten yağmur dualarınıda hatırlıyorum. Bu dağın ( kozug'un ) tepesinde bulunan ağaçları da ziyaret olarak gördükleri için,bu ağaçları kimse kesemezdi.Ayretten Guneş'in kutsallığına da inanılırıi yaşlılarımız tarafında.Örneğin GUNES doğduğunda güneşe donup, ya sabah melekleri diye başlar ve her iki elini yüzlerine surerlerdi.Ama Alevi felsefesinin esası bu değildir.Birinci bölümde belirtiğim Tanri-Evren-Insan birliği, Vaded-i vucud,Ene-l Hak, Kamu tanıtıcıı panteist  düşünceler oluşturmaktadır.Bu düşünceleri Sufizm'de görmek mümkündur.


MISTISIZM, Islamliktan enaz 1000 yil daha eskiye giden bir dusunce biçmidir. Ozu insanin kendini arindirarak, oteki dunyanin bilgilerine sahip olabilecegi inancidir. Mistisizme Arapcada Tasavvuf denir. Bati dinlerinde XIX.y.yilin baslarindan bu yana"Sufizm" diye adlandirilir.Hiristiyan Mistisizmin de buyuk merkezi kuzey Suriye ve Kapadokyadir. Mistisizmin en karakteristik yonu panteizm anlayisidir. R.YURUKOGLU Tarihte ve Gunumuzde Alevilik eseri (s.139 ). 

XIII.yuzyilda Bektasiligin de Kapadokyada kuruldugunu biliyoruz. Anadolu Kapadokya dunya dusuncesinin gelistirmede olaganustu bir yeri olmustur. Hiristiyan mistisizmin,Yunan felsefesinin evidir.Tum uygarliklara ve medeniyetlere ev sahipligi yapmistir.Sufizm'deki arinma alevilikteki olgunlasma, arinma, insani kamil seklini almistir.Sufilikt ki panteist dusunce Bektasilikte de gorebilirsiniz, ornegin haca gidenlerle ilgili yazdigi bir siirinde soyle diyor. "Hararet nardadir sacda degildir "Keramet bastadir tacda degildir " Her ne arar isen kendinden ara «Kudus'de Mekke'de hacda degildir. Bu dizelere Tanri-evren-insan birligi dusuncesini de ekledigimizde, karsimiza panteist felsefesi cikar. Panteizmin, tum evren allahin bir yansimasi olarak goren, dolaysiyla Allahi gokte degil dunyada bulan anlayis, sahiplerinin akibetleri olumlere ve katliamlara yol açmistir.Sufiligin tum dinlerde kollari oldugu soylenir. Islaminda sufilikte etkilendigi, bazi yonlerini benimsedigi dogrudur. 

Sufizm (tasavvuvuf) kendi içinde ikiye bolunmustur. Ortodoks islamligi yegleyen, sunilik baglaminda kalan tasavvufi egilimleri kendinden ayrilma olarak gorumus ve dislamistir.Siilik,Batinilik Alevi turu ise,Heterodoks akimlarla yakinlik kurmus ve birlikte hareket etmistir. Heterodoks kelime anlami haykiri dusunceler ône suren olarak tanimlanir.SUFIZM,islamligi sonrada benimsemis ùlkelerde gelismis ve yayilmistir. Bu ulkelerin basinda Iran ve Anadolu gelir. Bilindigi gibi Iranin eski dini Zerdus'tur, Zerdusluk Iranda dogmustur, Felsefesi ise, isik guçleriyle karanlik guçlerinin savas alani olarak gorur, Hiristiyanligin guclenmesiyle her yerde tasviye olmustur. Iran'nin Islamlasma hareketi (633-651)' lerde baslar. Siilik ise, Kerbela olayi ile ( 680 )de baslar. Iktidar savasi sirasinda Hz.Ali ve ailesine yapilan haksizliklar katliamlara yolacar. Muaviye tùcarlarin ve hakim siniflarin kanemici temsilcisi idi. Ali ve çocuklarina yapilan saldiri ve katliamlarindan dolayi Iran'da gelisen toplumsal hareket Hz,Ali'nin hareketini desteklemistir,Anadolu aleviligide sistemin barbar ve çagdisi uygullamalarina karsi tavir almistir,Sufizm, ve Alevilik surekli sistem disidir ve sisteme karsidir,Surekli mazlumlarin yaninda yer almistir,Kerbela olayi ile ilgili, Siilikle Aleviler arasinda farkli yaklasimlar sôz konusudur,Siiler,Siffin savasi sirasinda hz, Ali ile birlikte katilan Surad oglu Suleyman ônderligindeki bir gurup,Hz, Huseyine yardim etmedikleri icin pismanlik duyar,ve bir ihanet olarak niteler, vicdan azabinda kurtulmak için,kurban yùrùyùsù gerçeklestirirler, Kerbelada Yezid'in ordulari tarafindan (685) te kiliçtan geçirilir, Siiler o gùnden bu gùne anma gùnlerinde kendilerini zincirliyer af dilerler, Anadolu Alevisi kendini suçlu his etmez,kerbelanin yasini tutar ve Yezidi lahnetler,

Tùrkler, Anadoluya gelene dek baslica iki temel inanç sistemiyle tanismislardir, Sii mistisizmi yoluyla, a) Sii Islam inançlarini b) Sufizmizmi benimsemisler,Sufizm,islam inançlarinin yani sira Uzak Dogu ve Asyanin Veda, Brahmanizm, Hinduizm,Budizm inançlarini, ilk çag Yunan felsefesini ve Hiristiyan gôrùslerini benimsemisler,Tùrkler Mogol saldirilarindan kaçarak Azarbaycan ve Iran ùzeriden Anadolu'ya gelmisler, 

Siilik Iran' da Alevilik ise , Anadoluda gelismistir, Sufizm'in Birlik teoris IX-ve X, y, yilda doruktadir,Bu donemde yasayan sufiler dùsùncelerinden dolayi canlarinda olmuslardir, Bu sufilerden bir kaçi sudusuncelri savunmuslardir,Beyazid-i Bistami ve Cuneyd-i Bagdadi «Tanri cùbbemin altindadir» Tanri benim içimdedir,Zunnun-i Misri «benden baska Tanri yoktur «Hallac-i Mansur ise, « Tanri benim ( Ene-l Hak ) diyor, Bu dùsùncelerinden dolayi kimileri canlarindan olmuslardir,Buna ragmen Tanri – Insan – Evren birlikteliginden direnmislerdir,Bu felsefenin Anadoluda temsilcisi Bektasidir,

Aleviligin Siilikle iliskileri olduklari dônemler olmustur,Bu iliskilerSii Mistisizmini savunduklari dônemlerdir, Daha sonra Siiligin devlet dini olmasiyla birlikte, Aleviligi ve sufizmi distalamis, Islamla birlikte hareket etmistir,Sufizm ve Aleviligi dinsizlikle suçlamis,ve ona karsi savasmistir,Siilik, Safafiler (1517 )de Iran'nin resmi dini olur, Sah Ismail devletin kurucusu ve Haci Bektas'in tutkunudur,Sah Ismail ilk basta Alevilerin toparlanmasinda ônemli rol almasina ragmen, devleti Sii dini ile yônetmesiyle birlikte,Islamlasmaya doru kayar ve Anadolu Aleviligiyle hesaplasmaya kadar varir,Siilik islami , Caferi Mehzebi olarak devem ettirir,Hakim siniflarin çikarlarini savunmasiyla birlikte gericilesir,

Gunumuzde Siiligi, Anadolu Aleviligi ile aynilastiranlar, kime hizmaet ettikleri açiktir, Ama gel gorki felsefesi islamdir, Alevilikle alakasiyoktur,Dusuncelerine kisaca deginelim,Siilik, ve islam'da Insan Tanrinin kuludur, Sufizm, ve Alevilikte ise, kulluk yoktur,Tanrininda kulu degil, birzat kendisidir,Tanri ile kul arasinada ayrilik yoktur, Kul olan da Tanri'dir, Tanri olanda kuldur, Siilik ve islam, «evrenin«yaratildigina, yoktan var edildigine, bunuda Tanri'nin ôzgùr istemiyle yaptigina inanir, Sufizm ve Alevilik ise, yardilis bir yoktan varedilis degil,bir fiskirma olayi,gôrùnmùyenden gôrùnene yônelmedir,ISLAMLIKTA ve SIILIKTE, Insanin kul olusu nedeniyle, Tanri'ya karsi kimi sorumluluklari vardir,Tapinma tùrù olarak,( namaz,oruç,hac ) vs, gôrevleri yerine getirmesi lgerekir,SUFIZM ve ALEVILIKTE ise, bu konuyu ônemsemez,sufizm'de insanin butun eylemleri Tanrisaldir, onlarda suç sayilmaz,Tanri sevgisi,insanlik için temeldir,Sevgi disinda bir gôrevi yoktur,Tapinma tùrù gôrevler, Tanri' yla i nsan arasina ikilik soktugundan dolayi pekte gerekli gôrmezler, ISLAM'LI KTA ve ŞIILIK'te ölùmden sonra dirilme vardir, SUFIZM ve ALEVILIKTE ise, bu anlayis yoktur,Ôlùmù gôrùnùste ,degismede gôrùr,Ôlùm gerçek degildir,Yanliz Tanri'ya kavusma vardir,Bu da dogalikla ôlùm degildir,Ôlùm olmadigindan, yeniden dirilmekte olmaz,
ISLAM ve Siilikte, Tanri bilinmez gôrùnmez, duyulmaz,ona yanlizca inanilir, SUFIZM ve ALAVILIK ise, bu konuda kesin konusur, Tanri'nin bilindigi,gôrùndùgù duyumsandigi inancidir, Bir kaç ôrnek daha vermek gerekirse,Siiler ( Hacca,camiye, ) kisaca muslùmanligin bes sartini yerine getirir,Aleviler ise bunlarin hiç birini yerine getirmez, nasil oluyor da Aleviligi ,Islam ve Siilikle aynilastirirsiniz, bu mùmkùnmù akla ve mantiga sigarmi tabiki aleviler musluman degildir,Bu bilinçlice devletin ve diyanetin bir politikasi sonucu olarak sunulmaktadir,Sii Caferileri ve devletci bazi alevileride bu oyuna alet etmektedirler,Ama bunlar Alevi tolumunu temsil etmiyor ve temsil etmiyecekler,, 
Yazinin kapsami genis olusu nedeniyle eksikliklerimin olabilecegini,bu konuda okuyucunun afini diliyorum, Ben ne bir yazar ne de bir arastirmaci degilim, Yanliz okuyup gorduklerimi, kavradigim ôlçùde sizlere sunmaya çalistim,Bir yarari olduysa bu beni mutlu eder, 

26/12/2011